Andrzej Matuszyk
Z głębokim żalem informujemy, że 8 maja 2025 roku zmarł prof. AKF dr hab. Andrzej Matuszyk, wieloletni kierownik Zakładu Alpinizmu Akademii Kultury Fizycznej w Krakowie. Uroczystość pogrzebowa rozpocznie się modlitwą różańcową o godz. 13.30 w kaplicy na Cmentarzu komunalnym na Polance w Myślenicach (ul. Sienkiewicza 47) i mszą św. o godz. 14.00 w sobotę 17 maja br., po czym nastąpi odprowadzenie zmarłego na miejsce wiecznego spoczynku.
Andrzej Matuszyk urodził się 20 stycznia 1936 roku w Tarnowie. Dorastał w Tymbarku w otoczeniu gór Beskidu Wyspowego dokąd przenieśli się Jego rodzice. Maturę zdał w I LO im. Jana Długosza w Nowym Sączu. Rozpoczęte na Wydziale Dziennikarskim Uniwersytetu Warszawskiego studia, kontynuował na Wydziale Filologiczno-Historycznym Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie, uzyskując w 1961 roku stopień magistra. Karierę zawodową rozpoczął jako asystent w Katedrze Historii Literatury Polskiej WSP w Krakowie (1961-1969). Później kierował Biblioteką Instytutu Filologii Polskiej tejże uczelni (1969-1975) i jednocześnie prowadził zajęcia dydaktyczne ze studentami.
W tym samym czasie Jego młodzieńcze zainteresowania górami i turystyką górską ewoluowały w stronę „sportów wspinaczkowych”. Wioną 1967 roku ukończył kurs skałkowy w Skałkach Podkrakowskich, a latem tegoż roku kurs tatrzański. Został członkiem Koła Krakowskiego Klubu Wysokogórskiego. Wspinał się latem i zimą. Do Jego częstych partnerów wspinaczkowych należeli Leszek Zabdyr, Ewa Urbanik – późniejsza żona, Jacek Jasiński, Wiesław Wisz, Andrzej Pawlik, Andrzej Heinrich. Oprócz wspinaczek tatrzańskich w 1973 roku wziął udział w sportowo-eksploracyjnej wyprawie Krakowskiego Akademickiego Klubu Alpinistycznego w góry Spitsbergenu (rejon Hornsundtindu), gdzie dokonał licznych pierwszych przejść. W latach 1974 i 1977 brał udział w wyprawach w góry Kaukazu. W tej ostatniej wyprawie, wraz z Alicją Bednarz i Ryszardem Koziołem, dokonał m.in. pierwszego polskiego przejścia wschodniej ściany Donguz-Orun (4452 m) drogą Moskiewską oraz pierwszego przejścia (nową drogą) północno-wschodnim kuluarem na Sułłukoł (4260 m).W 1975 roku był członkiem wyprawy alpinistycznej na najwyższy szczyt Hindukuszu – Tirich-Mir (7702 m), zorganizowanej przez Kluby Wysokogórskie z Krakowa i Trójmiasta. W 1979 uczestniczył w wyprawie w rejon Monch Hair-han w Mongolii, gdzie dokonał wielu wejść na tamtejsze czterotysięczniki.
Obok aktywności sportowej prowadził działalność szkoleniową, wprowadzając w świat wspinaczki nowych adeptów. Od 1971 roku zdobywał kolejne stopnie instruktorskie i trenerskie. W latach 1976-1980 był członkiem Komisji Szkolenia Zarządu Głównego Polskiego Związku Alpinizmu.
W grudniu 1977 roku rozpoczął pracę w powstającym w krakowskiej AWF Zakładzie Alpinizmu. Współpracował, na stanowisku starszego asystenta, z profesorem Ryszardem Koziołem, znanym alpinistą, założycielem i pierwszym kierownikiem Zakładu. W 1980 roku obronił z wyróżnieniem pracę doktorską na temat Wartości estetyczne przyrody Tatr w „Ziemiorodztwie Karpatów” Stanisława Staszica jako składnik genezy ideologii taternictwa oraz awansował na stanowisko adiunkta. W 1981 roku objął kierownictwo Zakładu Alpinizmu tworząc, już samodzielnie, profil organizacyjny, naukowy i dydaktyczny tej jednostki. Kierował nim przez trzydzieści lat – do 2011 roku.
Główny nurt zainteresowań naukowych Profesora sytuował się w obrębie humanistycznych – psychospołecznych, a także historycznych – problemów sportów wspinaczkowych. Jest autorem ponad 80. opracowań, esejów i artykułów na tematy związane ze sportami przestrzeni i turystyką, szczególnie turystyką górską. Swoje prace publikował zarówno w prasie środowiskowej („Taternik”, „Taterniczek”, „Gacek”), jak i w wydawnictwach popularnonaukowych oraz naukowych („Wierchy”, „Kultura Fizyczna”, „Wychowanie Fizyczne i Sport”, „Zeszyty Naukowe AWF”). Współpracował również z redakcjami Polskiego Słownika Biograficznego, Encyklopedii Krakowa oraz Małej encyklopedii sportu, dla których opracował szereg haseł – przede wszystkim biograficznych – związanych z taternictwem, Tatrami lub Zakopanem. W latach 90. ubiegłego wieku współpracował jako redaktor, edytor i konsultant (m.in. Zdobycie Matterhornu Edwarda Whympera) z krakowskim wydawnictwem AT, które zajmowało się publikowaniem rodzimej i zagranicznej literatury górskiej. Od 1997 roku był członkiem komitetu redakcyjnego, wielce zasłużonego dla rozwoju polskiej kultury górskiej, rocznika „Wierchy”.
W 1998 roku habilitował się na podstawie rozprawy Humanistyczne podstawy teorii sportów przestrzeni (na przykładzie alpinizmu) na Wydziale Wychowania Fizycznego krakowskiej AWF. W 2001 roku został mianowany na stanowisko profesora nadzwyczajnego tej uczelni. W latach 1999-2004 sprawował funkcję zastępcy dyrektora Instytutu Turystyki (później Instytutu Turystyki i Rekreacji) AWF w Krakowie ds. nauki. Od 2002 roku pracował także w Wyższej Szkole Turystyki i Ekologii w Suchej Beskidzkiej na stanowisku profesora nadzwyczajnego. W latach 2005-2013 sprawował funkcję redaktora naczelnego czasopisma „Folia Turistica” wydawanego przez Instytut Turystyki i Rekreacji krakowskiej AWF. Był także autorem recenzji wydawniczych pierwszych dwóch tomów Wielkiej encyklopedii gór i alpinizmu (2001, 2005). W 2010 roku opublikował Myśli o górach i wspinaniu, kompilację ponad tysiąca sentencji – refleksji – obrazów „ludzi gór”, nad którą pracował wiele lat.
Profesor Matuszyk był promotorem sześciu prac doktorskich oraz stu dziewięćdziesięciu pięciu prac magisterskich. W relacjach ze studentami i współpracownikami niezwykle otwarty, życzliwy, serdeczny i empatyczny. Troszczył się o to, by to co przekazywał na wykładach – „Turystyka z ludzką twarzą” nie było tylko czczym frazesem.